Wat is glaucoom?
Glaucoom is een oogaandoening waarbij de zenuwcellen van het oog afsterven, vaak maar niet altijd ten gevolge van een verhoogde oogdruk; een slechte doorbloeding van de oogzenuw kan eveneens een rol spelen. Er zijn verschillende vormen van glaucoom, maar de meest voorkomende vorm is het chronisch open hoek glaucoom, hier kortweg aangeduid als “glaucoom”.
Andere vormen van glaucoom zijn: acuut gesloten hoek glaucoom, aangeboren glaucoom bij kinderen en secundair glaucoom.
Onbehandeld glaucoom kan tot blindheid leiden
De afgestorven zenuwcellen van het oog kunnen niet vervangen worden en het gezichtsverlies dat hierdoor veroorzaakt wordt is dan ook onomkeerbaar! Vandaar het belang om deze ziekte vroegtijdig op te sporen en te behandelen vooraleer er uitgebreid gezichtsverlies optreedt.
Glaucoom is een sluipende en verraderlijke ziekte
Als je glaucoom hebt, zul je daar lange tijd zelf niets van merken. De aandoening veroorzaakt immers geen enkel drukgevoel ter hoogte van het oog en is volkomen pijnloos. Bovendien blijft je gezichtsscherpte nog heel lang bewaard: je hebt geen last van wazig zicht en de kleinste details blijf je zien.
Wat er eerst, en steeds verder, wordt aangetast is het gezichtsveld. Het gezichtsveld is het volledige beeld van de omgeving dat we waarnemen als ons oog een bepaald punt fixeert. Als er heel traag stukken uit het beeld verdwijnen, valt dat minder snel op. Daarbij komt nog dat we de verdwenen stukken niet als zwarte vlekken in ons gezichtsveld waarnemen. Want die stukken worden ingevuld door de hersenen, aan de hand van de informatie die ze ontvangen over de omliggende zones in het beeld. Pas als er nog heel weinig informatie uit het oog naar de hersenen komt, faalt dit compensatiemechanisme en word je als patiënt bewust van de aantasting van je gezichtsveld. Op dat moment heeft het oog reeds een substantieel deel van het gezichtsveld verloren.
De foto’s tonen het gezichtsveld van een linker oog. Onder elke foto staat het overeenkomstig resultaat van het onderzoek bij de oogarts (zie perimetrie) waarbij gezichtsvelddefecten in zwart worden weergegeven. Het normale ggezichtsveld vertoont steeds een klein defect, de blinde vlek, die overeenkomt met de plaats waar de oogzenuw vertrekt uit het oog. Op die plaats is er immers geen netvlies en kan er dus ook geen lichtsignaal opgevangen worden, zie "hoe werkt het oog". We zijn ons evenwel niet bewust van dit defect omdat de hersenen de blinde vlek invullen aan de hand van de visuele informatie die ze uit de omliggende zones ontvangen. Hetzelde mechanisme verklaart waarom de hersenen ook glaucoomschade vrij lang kunnen verdoezelen. In het beeld van het vroege stadium (middenste foto) verdwijnen de kinderen die rechts de straat oversteken nagenoeg volledig uit het beeld van de glaucoompatient als die zijn blik richt op het tegemoetkomend verkeer ( de 4 gele stippen geven het fixatiepunt aan). Zelf is hij zich hier niet van bewust. Zelfs in een later stadium zijn de hersenen nog in staat om iets aannemelijk op te dissen (foto rechts), ofschoon de glaucoompatient heel wat elementen uit het beeld niet meer zal waarnemen. Pas als er nog heel weinig informatie uit het oog naar de hersenen komt, zakt het door de hersenen gebouwde kaartenhuisje in elkaar, en word je brutaal geconfronteerd met je zware handicap (foto onderaan)
In laatste instantie verliest het oog ook nog het scherptezicht, en wordt het dus volledig blind. Meestal zijn beide ogen aangetast, maar het ene oog is vaak meer aangetast dan het andere.
Blindheid ten gevolge van glaucoom kan voorkomen worden
De oogarts heeft voldoende middelen ter beschikking om het gezichtsvermogen of wat er nog van overblijft, te bewaren. Daarom wordt glaucoom best ontdekt in een vroeg stadium vooraleer er verlies aan gezichtsvermogen is opgetreden. En dat kan alleen mits een bezoek aan de oogarts.